Historiku

Prishtina gjendet në pjesën veriperëndimore dhe shtrihet buzë rrafshnaltës së plleshme rrëzë maleve të argjendta. Ashtu si dikur Ulpiana, ka pozitë të përshtatshme gjeografike, pasi gjendet në kryqëzimet parësore kontinentale.
Komuna e Prishtinës i ka gjithësej 48 fshatra.

Komunitetet që jetojnë në Komunën e Prishtinës janë: Serb, turk, boshnjak, rom, ashkali etj.

Sektori i bujqësisë, gjuetësisë dhe pylltarisë përshinë 27 biznese. Në sektorin e industrisë nxjerrëse ekzistojnë 16 biznese. Sektori i furnizimit me energji elektrike, gas dhe ujë numëron 5 biznese, ai i ndërtimtarisë me 329 biznese, ndërsa ai i tregtisë me shumicë dhe pakicë 4.203 biznese. Po ashtu edhe biznesi i hotelerisë po avancohet përditë e më shumë dhe kështu në Komunën e Prishtinës aktualisht ekzistojnë 781 restorante dhe hotele. Në biznesin e ndërmjetësimit financiar veprimtarinë e tyre e zhvillojnë 26 biznese, ndërsa në shërbimin e afarizmit ekzistojn 273 biznese. Administrimi publik dhe mbrojta e sigurimit social vepron me 10 biznese, ndërsa mbrojtja shëndetësore e sociale me 104 veprimtari. Numri i pergjithshëm i biznesit në Komunën e Prishtinës është 8.412 sish.

Në Komunën e Prishtinës ekzistojnë edhe 57 prona shoqërore me 143 biznese shoqërore. Kështu, numri i përgjithshëm i biznesit të regjistruar në Komunën e Prishtinës është 8.735 biznese më 75.089 punëtorë.

Monumenti „Skënderbeu“

Kosova, si shtet i ri, veprimtarinë teatrore e ka të rregulluar me ligj. Ky ligj shpjegon në mënyrë shumë të përgjithshme edhe rolin e funksionin e Teatrit Kombëtar të Kosovës (TKK), si institucioni më i lartë teatror në vend, që merret me prodhimtarinë teatrore dhe sjell para publikut vlerat më cilësore të dramaturgjisë kombëtare dhe të asaj botërore.

Vizioni i tij në relacion me publikun, me dramaturgjinë kombëtare dhe me shtetin është duke u qartësuar me shumë ngadalësi. Posaçërisht raporti i këtij teatri me dramaturgjinë kombëtare dhe me shtetin janë dy pikat më të diskutueshme në debatet për teatrin në historinë e tij të re.

Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës, si institucion bibliotekar kryesor i vendit, përpiqet që të trajtojë me kompetencë dhe me një intensitet të kënaqshëm çështjet e traditës, por edhe të sotmes të kulturës dhe historisë që janë të lidhura me Kosovën dhe kosovarët.

Qëllimi i saj kryesor është që të gjithë qytetarëve të integruar në botën e informacionit në zhvillim, pa dallim moshe, kombi, race, feje, t’u sigurojë qasje të lirë dhe të pakufizuar në dije, mendim, kulturë dhe informacion, të kenë mundësi të vlerësimit të të arriturave shkencore, arteve, dhe të trashëgimisë kulturore përgjithësisht.

Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës është pasuri e trashëguar e popullit dhe si e tillë është thesar i çmueshëm për çdo kosovar që jeton në Kosovë dhe përtej kufijve, duke qenë se mbledh, pasuron dhe ruan këtë trashëgimi, është njëkohësisht edhe pjesë përbërëse e kulturës së përgjithshme evropiane.

Muzeu i Kosovës përfshin një koleksion, me më shumë se 50 mijë eksponate të profileve të ndryshme prej pavijonit të arkeologjisë, teknologjisë, historisë, natyrës, ento-kulturës, folklorit, trashëgimisë etj. Çdo gjë pra që tregon dhe ndriçon historinë e Kosovës në periudha të ndryshme. Prej nga periudha e Neolitit, 6 mijë vjet para erës së re, deri në ditën e sotme, shpalljen e pavarësisë së Kosovës.

Galeria e Arteve e Kosovës u formua në vitin 1979 si institucion kulturor për prezentimin e artit pamor dhe ruajtjen e mbledhjen e veprave më me vlerë.

Për këto 30 vjet të veprimtarisë ky institucion ka organizuar afro 500 ekspozita në vend dhe në botën e jashtme, të cilat janë përcjellur me shumë botime, dhe blerjen e afro 1000 punimeve artistike nga të cilat është formu një fond i pasur i Galerisë.

Vetëm pas luftës së fundit janë organizuar mbi 200 ekspozita kolektive e individuale.
Galeria e Arteve të Kosovës në programin e saj për herë të katërt këtë vit është duke realizuar projektin edukativ “Fëmijët Kreativë”. Realizimi i këtij projekti filloi gjatë muajit Maj dhe vazhdon ende.
 

Për Prishtinën

Nga viti 1981, nuk ka pasur regjistrim të popullsisë në Kosovë. Pas luftës së fundit, Prishtina është stërngarkuar me popullatë. Manipulohet me shifra , por duke u mbështetur në analiza dhe numrin e votuesve, numri rezident i qytetarëve në qytetin e Prishtinës, mund të jetë përafërsisht 400 mijë, ndërsa me fshatrat deri 470 mijë.Gjatë ditës në kryeqytet mendohet se lëvizin deri në 500 mijë qytetarë.Gjatë të gjitha periudhave historike, Ballkani Qendror dhe ai Lindor ishte dhe vazhdoi të mbetet hapësira më dinamike e lëvizjeve etnike dhe shoqërore e ngjarjeve historike e politike. Për këtë arsye, ndodhi edhe ndryshimi në strukturën etnike e fetare.

Pikërisht për këtë, më së tepërmi pësoi popullata autoktone etnike ilire, por edhe thrakase e maqedonase. Në vorbullën e këtyre ngjarjeve, bën pjesë edhe hapësira ku shtrihet sot Prishtina. Gjurmët e banimit në kryeqytetin e Kosovës i gjejmë që në parahistori, gjithnjë në mbështetje të zbulimeve të deritashme arkeologjike të gjetura në lokalitetet e Neolitit të hershëm, si në Matiçan, Graçanicë, Ulpianë etj., pastaj në epokën e bronzit, deri te etnokultura dardane që nga shek. VIII e VI para Lindjes së Krishtit.Në të dhënat historike të shkruara deri në shek. XIV, për Prishtinën kemi të dhëna të pakta e fragmentare. Kështu, për strukturën e Prishtinës nuk mund të mbështetemi vetëm në të dhënat e shkurtëra e narrative nga Arkivi i Raguzës (Dubrovnikut të sotëm), për periudhën paraosmane pa u shfrytëzuar dhe konsultuar me dokumentet turke.

Të përkujtojmë se gjatë periudhës së sundimit romak, popullatën e vendëse e përbënin dardanët, pastaj vijnë dubrovnikasit, sasët, sllavët e deri në Mesjetë. Me pushtimin e Artanës (ish-Novobërdës) më 1455, pra edhe të Prishtinës nga Perandoria Osmane, në Prishtinë filluan të vijnë edhe turqit, çerkezët, romët etj.Etimologjia e emrit Prishtinë, duket se vjen nga një gjuhë e lashtë indoevropiane, ndërsa kuptimi i saj është; i lashtë, i fazës fillestare, diçka që i përket të kaluarës. Duke u mbështetur në këto të dhëna, hetohet se Prishtina është një lokalitet i lashtë antik, por që është përtërirë gjatë periudhës së Mesjetës.

Shkrimi i parë për Prishtinën është ai i vitit 1342 nga Perandori i Bizantit, Johan Kantakuzen, i cili Prishtinën e përshkruan si një fshat. Pas këtij viti, ka të ngjarë se ekzistonte kisha katolike e Shën Mërisë dhe si priftërinj përmenden edhe emra, si ai i shqiptarit Don Lasio.Meqë gjatë periudhës së vjetër ekzistonte qyteti i vjetër Ulpiana (Ulkiana), ndërsa gjatë mesjetës së hershme Artana si qytet xehetarësh, atëherë hetohet se Prishtina deri në kohën e sundimit osman, nuk dëshmon ndonjë rol të rëndësishëm gjatë shek. XIV e XV kur Prishtina, kryeqyteti i sotëm i Kosovës fillon të zhvillohet edhe si qendër e rëndësishme tregtare.